“แบบจำลองคดีโลกร้อน” กับการปรุงแกงส้ม

“แบบจำลองคดีโลกร้อน” กับการปรุงแกงส้ม

 ผมเคยเขียนบทความมามากแล้ว มีชิ้นนี้แหละครับที่รู้สึกว่าเขียนยากมากที่สุด ไม่ใช่เป็นเพราะเนื้อหายากและมีมากประเด็นเพียงอย่างเดียว แต่ต้องระวังกระแสสังคมที่ไม่เห็นด้วยกับการตัดไม้ทำลายป่า ต้องระวังเรื่องการละเมิดอำนาจศาล และต้องให้คนทั่วไปสามารถเข้าใจได้บนพื้นที่กระดาษอันจำกัด

ผมได้เรียนถามผู้วิจัยว่า ในกรณีธาตุโพแทสเซียมมีค่าติดลบ -1.1 นั้นหมายความว่าอะไร ผู้วิจัยตอบว่า มีโพแทสเซียมเพิ่มขึ้น (ค่าบวกหมายถึงสูญหาย ดังนั้นในทางตรงกันข้าม ค่าลบจึงหมายถึงเพิ่มขึ้น) ผมถามต่อว่า มันเพิ่มมาจากไหน ผู้วิจัยตอบว่า “น่าจะมาจากการเผาป่า” คำตอบนี้ได้สะท้อนถึงสิ่งสำคัญมากในการสร้างแบบจำลองคณิตศาสตร์ซึ่งผมจะอธิบายในภายหลัง
       
        หลังเลิกประชุม ชาวบ้านถามผมในประเด็นนี้ ผมตอบไปในตอนนั้นว่า การสร้างแบบจำลองก็เหมือนกับการปรุงแกงส้มปักษ์ใต้ รสชาติของแกงต้องมีรสเปรี้ยว เผ็ด เค็ม หวานที่พอเหมาะ ถ้ายังเผ็ดไม่พอเราก็เติมพริก ถ้าเปรี้ยวไม่พอเราก็เติมส้ม รสชาติของแกงขึ้นอยู่กับวัตถุดิบที่เราใส่เข้าไป วัตถุดิบที่ว่านี้ในทางคณิตศาสตร์เขาเรียกว่า ตัวแปร หรือ ปัจจัยที่ทำให้เกิดรสชาติ และแกงที่มีรสชาติตามที่ต้องการคือ ผลลัพธ์ของแบบจำลอง
       
        กระบวนการสร้างแบบจำลองคณิตศาสตร์เรื่องนี้ก็เหมือนกับกระบวนการปรุงแกงส้ม เราต้องมากำหนดหรือเลือกว่ามี ตัวแปร หรือ ปัจจัยใด บ้างที่จะทำให้เกิดการสูญเสียปุ๋ย ในกรณีนี้ผู้วิจัยได้เลือกให้ ความหลากหลายทางชีวภาพ เป็น ปัจจัย หรือ ตัวแปรต้นเหตุ(ในที่นี้คิดรวมอยู่ในค่าของ BDV ดังตาราง ถ้าค่า BDV สูงหมายถึงป่านั้นมีความหลากหลายทางชีวภาพสูงหรือมีจำนวนชนิดของพันธุ์พืช และสัตว์มาก เช่น ป่าดิบชื้น ค่า BDV ต่ำ เช่น ป่าเต็งรัง ถ้าต่ำกว่านี้อีกก็หมายถึงป่าร้างที่ถูกทำลายทุกปี)
       
        ผมได้ศึกษางานวิจัยเรื่องนี้อย่างละเอียดแล้ว พบว่า ไม่มีปัจจัยการเผาป่าอยู่ในแบบจำลองเลย ดังนั้นเมื่อผลลัพธ์จากแบบจำลองให้คำตอบว่ามีบางธาตุเพิ่มขึ้น เราก็ต้องสืบค้นไปหา ปัจจัยต้นเหตุ หรือ ตัวแปรที่เรากำหนดไว้ก่อนแล้ว เมื่อไม่มีต้นเหตุแล้วจะเกิดผลลัพธ์ที่แปลกๆ นี้ได้อย่างไร แทนที่ผู้วิจัยจะตอบว่า ตัวแบบจำลองผิดพลาดหรือบกพร่อง กลับไปอ้างถึงปัจจัยที่ไม่ได้อยู่ในกรอบคิดของปัญหานี้มาก่อนเลย จะบอกว่าแกงส้มไม่อร่อยเป็นเพราะกะทิไม่ได้ เพราะแกงส้มไม่ใส่กะทิ
       
        ผมถือว่าคำตอบนี้ไม่เป็นเหตุเป็นผลซึ่งเป็นพื้นฐานที่สำคัญและจำเป็นตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และการสร้างแบบจำลองคณิตศาสตร์
       
        จากเอกสารของผู้วิจัยพบว่า ทางกรมฯ ได้ชี้แจงให้ผู้พิพากษาเขต 5 เข้าใจเพื่อประกอบการพิจารณาคดีมาก่อนแล้ว แต่ผมเองไม่เชื่อว่าท่านผู้พิพากษาที่ตัดสินคดีนี้จะรู้เท่าทันอย่างลึกซึ้ง ในกระบวนการสร้างแบบจำลองของปัญหาที่มีความซับซ้อนมากขนาดนี้ นอกจากท่านจะต้องรู้จักตั้งคำถามและตรวจสอบหรืออาจต้องหาที่ปรึกษา ตรงนี้ก็เป็นเหตุผลที่ทำให้ผมต้องคิดแล้วคิดอีก แต่แล้วก็ตัดสินใจเขียนด้วยเจตนาดี เป็นวิชาการและด้วยความเคารพครับ.

เขียนโดย ประสาท มีแต้ม 4 มีนาคม 2012