การขออนุญาตสำรวจและขอประทานบัตรผลิตแร่ชนิดต่างๆของธุรกิจเหมืองแร่ในประเทศไทย โดยเฉพาะเหมืองแร่โปแตซกำลังกลายเป็นประเด็นร้อนที่สร้างความกังวลใจให้กับเกษตรกรในชุมชนท้องถิ่นหลายแห่ง เนื่องจากการขาดความพร้อมของหน่วยงานภาครัฐ รวมทั้งบริษัทเอกชนในการชี้แจงข้อมูล เปิดเผยเอกสารที่เกี่ยวข้องและเปิดให้ชุมชนท้องถิ่นที่อาจจะได้รับผลกระทบจากการทำเหมือง เข้ามามีส่วนร่วมในการรับรู้ข้อมูลและตัดสินใจในการจัดการพื้นที่และสิ่งแวดล้อมท้องถิ่นร่วมกับภาครัฐและภาคเอกชน อย่างที่ควรจะเป็น

ทิศทางการพัฒนาประเทศที่ปรับเปลี่ยนจากสังคมเกษตรกรรมชนบท สู่อุตสาหกรรมและการขยายตัวของภาคเมืองทำให้ปัญหาสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนจากความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติสู่มลพิษสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะนับจากที่ประเทศไทยก้าวสู่ยุคของการพัฒนาอุตสาหกรรม ทำให้ปัญหาการปนเปื้อนสารพิษในสิ่งแวดล้อมเด่นชัดขึ้น ซับซ้อนขึ้น รุนแรงมากขึ้น ดังที่เกิดขึ้นในพื้นที่มาบตาพุด จ.ระยอง และกรณีการทำเหมืองแร่ในปัจจุบัน

โอฬาร อ่องฬะ

นักวิชาการอิสระ สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา

ความแตกต่างหลากหลายของสังคม ความขัดแย้งแระหว่างส่วนกลางกับท้องถิ่นในเรื่องการพัฒนาเนื่องจากส่วนกลางมุ่งรวมศูนย์อำนาจและสร้างความเหมือนที่คุมได้ แต่ท้องถิ่นมุ่งพัฒนาตนเองอย่างอิสระโดยที่ส่วนกลางควรเข้ามาสนับสนุนโดยไม่ครอบงำ ปัญหาและความต้องการเหล่านี้ทำให้แนวคิดการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น สำคัญยิ่งต่อกระบวนการพัฒนาประชาธิปไตย เพราะเป็นการปรับความสัมพันธ์ระหว่างรัฐส่วนกลางกับท้องถิ่นใหม่ เพิ่มความเป็นประชาธิปไตยทางตรง เกิดเป็นรูปธรรมสิทธิเสรีภาพ และการมีส่วนร่วมของประชาชนที่เป็นจริง

เมื่อวันที่ 17-21 สิงหาคม 2559 ที่ผ่านมา ผู้เขียนได้มีโอกาสเข้าร่วมเวทีมหกรรมงานวิจัยแห่งชาติ 2559  ณ โรงแรมเซนทาราแกรนด์ เซ็นทรัลเวิลด์ งานนี้ถูกจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีเพื่อเผยแพร่ผลงานวิจัยและบอกกล่าวกับสังคมว่าทำอะไรไปบ้าง โดยเจ้าภาพหลัก คือ สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ(วช.) ร่วมกับเครือข่ายในระบบวิจัยทั่วประเทศ แต่ครั้งนี้ถือเป็นครั้งแรกที่ผู้เขียนมีโอกาสเข้าร่วม เนื่องจากสนใจในวาระหลักของการจัดงานในปีนี้เรื่อง “การเชื่อมโยงองค์ความรู้การวิจัยสู่การใช้ประโยชน์ในพื้นที่ ชุมชน และสังคมอย่างยั่งยืน” หรือถ้าจะพูดให้เข้าใจแบบง่าย ๆ ก็คือ “งานวิจัยเพื่อตอบโจทย์พื้นที่ โดยคนในพื้นที่มีส่วนร่วม” นั่นเอง