คู่มือเกษตรกร เมื่อถูกบังคับคดียึดที่ดินขายทอดตลาด

 พิมพ์ครั้งแรก : มกราคม 2566   

 ผู้เขียน : เพ็ญนภา หงษ์ทอง

 บรรณาธิการ : อารีวรรณ คูสันเทียะ

 ที่ปรึกษา : พงษ์ทิพย์ สำราญจิตต์

 ภาพประกอบ : This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

 ผู้จัดพิมพ์ :  มูลนิธิชีวิตไท (Local Act)

 สนับสนุนการจัดพิมพ์ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

ข้อเสนอเหล่านี้ไม่ใช่แนวทางแก้ปัญหาหนี้สินเกษตรกรชนิดที่เป็นนวัตกรรมทางนโยบาย แต่ถูกเสนอมาแล้วหลายต่อหลายครั้ง ข้อเสนอบางประการ เกษตรกรด้วยกันเองสามารถลงมือทำได้ทันที องค์กรเอกชน ภาคธุรกิจ หรือสถาบันการเงินสามารถผลักดันได้ด้วยตนเองหรือผ่านการร่วมมือกัน

แต่หลายข้อเสนอต้องอาศัยรัฐเป็นผู้ดำเนินการแบบบูรณาการ ไม่แยกส่วนเช่นที่เป็นอยู่ เพราะปัญหาหนี้สินเกษตรกรเกี่ยวพันกับหลายหน่วยงาน เช่น กระทรวงพาณิชย์ในฐานะผู้จัดการตลาดและขายผลผลิตทางการเกษตร กระทรวงการคลังในฐานะผู้ออกมาตรการด้านสินเชื่อ การจัดการหนี้ และกำกับดูแลธนาคารพาณิชย์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในการออกนโยบายสนับสนุนการปรับตัวของเกษตรกรในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

หรือการจัดทำฐานข้อมูลลูกหนี้ที่เป็นระบบ ครบถ้วน ครอบคลุม เนื่องจากลูกหนี้แต่ละคนมีศักยภาพในการชำระหนี้แตกต่างกันอันเกิดจากเงื่อนไขทางเศรษฐกิจ การศึกษา ครอบครัว ฯลฯ ไม่สามารถใช้มาตรการสำเร็จรูปลักษณะ one size fit all กับทุกคนได้ ข้อมูลจึงมีความสำคัญต่อการออกแบบผลิตภัณฑ์ทางการเงิน สินเชื่อ หรือรูปแบบการชำระหนี้ที่สอดคล้องกับศักยภาพของลูกหนี้ ซึ่งมีแต่รัฐเท่านั้นที่มีอำนาจและศักยภาพจะทำได้

ต้องไม่ลืมด้วยว่าปัญหาหนี้สินเกษตรกรฉีกไม่ขาดจากปัญหาเชิงโครงสร้างอื่นๆ ที่ต่างก็เป็นประเด็นใหญ่โตโดยตัวมันเอง เช่น ความเหลื่อมล้ำ การกระจุกตัวของที่ดินในมือกลุ่มทุนใหญ่ การเข้าถึงทรัพยากรไม่ว่าจะเป็นทุน การศึกษาที่มีคุณภาพ หรือกระบวนการยุติธรรม

ทั้งหมดทั้งมวลนี้ต้องทำให้เสียงของเกษตรกร (และประชาชน) แปรเป็น ‘เจตจำนงทางการเมือง’ ที่รัฐบาลต้องฟัง

ต้องอาศัยการเมืองที่เป็นประชาธิปไตยเพื่อส่งผ่านเสียงจากประชาชนไปยังรัฐบาล แปรเจตจำนงเป็นกฎหมายและนโยบายที่จับต้องได้ ปฏิบัติจริง ต่อเนื่อง เพื่อแก้ไขปัญหาหนี้สินและยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรไทยอย่างยั่งยืน

มูลนิธิชีวิตไท

มีนาคม 2566

    คู่มือเกษตรกร ฉบับรู้ทันเหลี่ยมเจ้าหนี้

    พิมพ์ครั้งแรก : มีนาคม 2566

    ผู้เขียน : เพ็ญนภา หงษ์ทอง 

    บรรณาธิการ : อารีวรรณ คูสันเทียะ

    ที่ปรึกษา : พงษ์ทิพย์ สำราญจิตต์

    ภาพประกอบ/รูปเล่ม : This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

    จัดพิมพ์โดย :    มูลนิธิชีวิตไท (Local Act)

    สนับสนุนโดย :  สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ

“...เมื่อสถาบันการเงินเจ้าหนี้พบความผิดปกติในบัญชีเงินกู้ เช่น การผิดนัดชำระ การค้างชำระอย่างต่อเนื่อง ก็มักจะส่งตัวแทนเข้าหาลูกหนี้เพื่อเชื้อเชิญ ชักชวน หว่านล้อม ให้ลูกหนี้ปรับโครงสร้างหนี้ ด้วยเหตุผลว่า “จะได้หยุดดอกเบี้ยและค่าปรับ” และ “จะมีเงินสดใช้ ‘เพิ่ม’ อีกนิดหน่อย” สิ่งที่สถาบันการเงินเจ้าหนี้ทั้งภาครัฐและเอกชนไม่อธิบายให้เกษตรกรลูกหนี้ฟังอย่างชัดเจนคือ การปรับโครงสร้างหนี้หมายถึงการที่เรามีหนี้เพิ่มขึ้น ภาระการชำระหนี้ก็เพิ่มมากขึ้น โอกาสสูญเสียที่ดินทำกินจากการถูกนำไปขายทอดตลาดก็มีเพิ่มมากขึ้นและเร็วขึ้น”

 การปรับตัวของชาวนาไทย                                    

 พิมพ์ครั้งแรก : กุมภาพันธ์ 2561 

 บรรณาธิการ : พงษ์ทิพย์ สำราญจิตต์ 

 กองบรรณาธิการ : รศ.สมพร อิศวิลานนท์, 

 ดร.ปิยะทัศน์ พาฬอนุรักษ์, รศ.ดร.ธนพันธ์ ไล่ประกอบทรัพย์, 

 นันทวัน หาญดี, สมจิต คงทน, วรากร น้อยพันธ์, 

 อารีวรรณ คูสันเทียะ, ธีระพงษ์ วงษ์นา, ประพันธ์ โพธิ์พูลพรหม 

 ฝ่ายประสานงาน : นาขวัญ สกุลลักษณ์

 จัดพิมพ์โดย : มูลนิธิชีวิตไท (Local Act)  

"งานศึกษาชิ้นนี้ได้บ่งบอกว่า หากภาครัฐต้องการทำงานเพื่อหนุนเสริมกระบวนการปรับตัวของชาวนาและเกษตรกร

เพื่อให้มีพลวัตรไปสู่การแก้ไขปัญหาด้านต่าง ๆ ที่สะสมมายาวนาน

มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ภาครัฐ ต้องมีวิสัยทัศน์ที่มากไปกว่านโยบายระยะสั้น

และเห็นคุณค่าของการลงทุนทางด้านสังคม ไม่ว่าจะเป็นทุนด้านความรู้

ทุนด้านความคิด ด้านเครือข่าย เงินทุนที่มีความยั่งยืน และการจัดสรรที่ดิน

เพื่อให้โอกาสทำกินแก่เกษตรกร เพื่อการลงทุนด้านสังคมทั้งหมดนี้

ในท้ายที่สุดแล้ว จะสร้างโอกาสและเสริมศักยภาพ

เพื่อให้การปรับตัวขอ่งชาวนาและเกษตรกรไทย.....

เป็นไปได้บนเส้นทางที่ยั่งยืน"